O co naprawdę chodzi w Bitcoinie?

W tym krótkim artykule opowiem Ci o tym, o co tak naprawdę chodzi w Bitcoinie i kryptowalutach. Bo nie chodzi tutaj o zysk. Zysk to jest tylko pochodna. O ile teraz większość ludzi interesuje się krypto ze względu na zysk i to jest główna motywacja kupna, to jednak na samym początku motywacja była inna. Musiała być jakaś siła, która wywołała te pierwsze wzrosty. Które w efekcie kuli śniegowej sprawiły w ciągu dekady, że coś co było warte grosze, stało się warte dziesiątki tysięcy złotych. Co takiego widzieli w Bitcoinie jego pierwsi użytkownicy? Co nadal jest warte zauważenia i zrozumienia?

Bitcoin – nowy paradygmat pieniądza

Bitcoin otworzył przed nami nowy paradygmat pieniądza. Jest to pierwszy pieniądz, którego emisja nie jest kontrolowana przez żaden podmiot. W obecnym systemie monetarnym to państwo jest emitentem pieniądza ¹ 1. Zobacz hasło Emisja Pieniądza na Wikipedii × . W przypadku Bitcoina, jego emitentem jest protokół Bitcoina. Protokół to zbiór zasad, które określają na jakich warunkach mogą być przeprowadzane transakcje w sieci oraz na jakich warunkach są tworzone nowe Bitcoiny. Co jest ważne, te zasady nie mogą zostać zmienione ² 2. To duże uproszczenie. Tak naprawdę są możliwe zmiany w protokole Bitcoina, ale są one bardzo trudne do przeprowadzenia. Wymagają one bowiem zgodny większości uczestników sieci. Większość propozycji zmian przepada bez skutku. Proces podejmowania decyzji tych zakończonych sukcesem jest często burzliwy i długotrwały. Jak np. dyskusja na temat wprowadzenia technologii SegWit, która została wprowadzona dopiero po prawie dwóch latach od jej prezentacji. × .

W przypadku państwowego pieniądza bank centralny może drukować pieniądze, w zależności od potrzeb. Potrzebą taką może być na przykład chęć pokrycia wydatków budżetowych. Wraz z dodrukiem pieniędzy te już istniejące tracą na wartości. Pojawia się inflacja. Ceny rosną. My jako użytkownicy pieniądza, mając jego taką samą ilość w portfelu, możemy za nią kupić mniej dóbr i usług. Dodruk pieniądza, jest więc tak naprawdą ukrytą formą podatku ³ 3. Zobacz hasło Inflacja na Wikipedii. × . 

W przypadku Bitcoina mamy z góry określone zasady tworzenia nowych monet. Są one wypłacane górnikom w formie nagrody za utrzymywanie sieci. Obecnie ta nagroda wynosi 12.5 Bitcoina za stworzony blok transakcyjny. Nagroda ta ulega regularnemu zmniejszeniu o połowę. Zmiana ta następuje mniej więcej co 4 lata i najbliższa będzie miała miejsce w okolicach maja 2020. W wyniku tego z biegiem czasu powstaje coraz mniej nowych Bitcoinów, aby w finalnie w okolicach 2140 roku osiągnąć ilość 21 milionów Bitcoinów i zaprzestać tworzenia nowych monet.

Na moment pisania tego artykułu wydobyto już 17 774 450 ⁴ 4. Aktualną ilość istniejących bitcoinów i ich rozłożenie w czasie możesz sprawdzić na tej stronie × spośród tych 21 000 000. Oznacza że w ciągu niecałej pierwszej dekady istnienia Bitcoina wydobyto już prawie 85% Bitcoinów. I na pozostałe 120 lat wydobywania pozostało ich tylko trochę ponad 15%. Pokazuje to, jak mało będzie przybywać Bitcoina w kolejnych latach. Co w połączeniu z wzrastającym zainteresowaniem i popytem na Bitcoina, jest jednym z czynników wpływających na jego długoterminowy wzrost ceny.

Bitcoin łączy najlepsze cechy gotówki i pieniądza elektronicznego

Często o Bitcoinie wspomina się jako o elektronicznej gotówce (Electronic Cash). Sformułowanie to zostało użyte nawet przez twórcę Bitcoina, Satoshi Nakamoto, w tytule whitepaperu Bitcoina ⁵ 5. Zobacz Bitcoin Whitepaper × . Użycie tego określenia jest moim zdaniem wysoce uzasadnione. Bowiem Bitcoin i inne kryptowaluty łączą najlepsze cechy gotówki i pieniądza elektronicznego:

Pieniądz elektroniczny umożliwia nam łatwe i szybkie przeprowadzanie transakcji na odległość, bez kontaktu zainteresowanych stron. Z drugiej strony może być w łatwy sposób kontrolowany i cenzurowany. W rejestrach bankowych, kart kredytowych oraz innych procesorów płatności gromadzone są dane na temat tego kto komu i za co płacił. Co więcej instytucje nadzoru (którymi na chwilę obecną są już wszystkie banki, procesorzy płatności i instytucje pieniądza elektronicznego) mogą wstrzymać, zamrozić czy uniemożliwić przeprowadzenie dowolnej transakcji. Co więcej takie same działania mogą być przedsięwzięte wobec poszczególnych uczestników systemu – osób prywatnych czy biznesów. I to nie są już tylko scenariusze science-fiction z serialu Black Mirror.

Z kolei gotówka pozwala wyłącznie na przeprowadzanie transakcji przy kontakcie bezpośrednim. Za to nikt nie ma nad nimi bezpośredniej kontroli (nie wiadomo kto komu za co zapłacił). Nikt też nie jest w stanie wyegzekwować zamrożenia czy blokady transakcji gotówkowych. Nie można też nikogo wykluczyć z systemu obiegu gotówki.

Bitcoin jest pierwszą formą pieniądza, która łączy pozytywne cechy pieniądza elektronicznego i gotówki. Niweluje tym samym ich negatywne przymioty. Bitcoin, jako elektroniczna gotówka, pozwala na łatwe i szybkie zawieranie transakcji bez bezpośredniego kontaktu (nawet bez znania swoich tożsamości). Przy czym transakcje są bardzo trudne do kontroli i niemożliwe do zablokowania. Kontrola jest możliwa, ale jest znacząco utrudniona. Transakcje nie zawierają informacji o tym, czego dotyczą. Nie ma też zawartych tożsamości uczestników. Należy jednak pamiętać, że regulacje wymagają legitymowanie się swoimi danymi na giełdach. Co w połączeniu z wykorzystaniem zaawansowanych narzędzi analitycznych umożliwia (przynajmniej w przybliżeniu) określenie tożsamości uczestników transakcji. Ale nawet jeśli możliwe jest dojście post factum do tego kto z kim realizował płatność, to nie istniej możliwość jej zablokowania czy wycofania. Nikt nie ma możliwości niedopuszczenia do przeprowadzenia jakieś transakcji. Nikt też nie ma możliwości zamrożenia czyichś środków bądź w ogóle wykluczenia go z systemu.

Możesz spytać się, dlaczego to takie ważne, że nikt nie ma nadzoru i możliwości blokowania transakcji i uczestników systemu. Jest to fundamentalnie ważne, ponieważ pozwala jednostce zachować wolność ekonomicznego stanowienia o sobie. O tym, z kim wchodzi w interakcje ekonomiczne i na co przeznacza swoje zasoby.

Oczywiście w mediach często prezentowana jest narracja, że te cechy wykorzystują głównie przestępcy i terroryści. I rzeczywiście, pierwsza większa fala zainteresowanie Bitcoinem była wywołana przez tzw Dark Net. Miejsce w internecie, gdzie można znaleźć i kupować nielegalne treści i produkty (jak narkotyki czy broń) ⁶ 6. Najpopularniejsza platformą dark netu, w której kwitł handel nie zawsze legalnymi produktami i usługami był Silk Road (Jedwabny Szlak). Bitcoin był tam główną preferowaną formą płatności, ze względu na swoja anonimowość. W tamtych czasach Bitcoin był zdecydowanie bardziej anonimowy niż teraz, nie było wtedy regulacji które wymagały przedstawienia swojej tożsamości na giełdach. Więcej dowiesz się z hasła Silk Road na Wikipedii × . Jednak to coś zdecydowanie więcej. Coś, co my, jako Polacy, powinniśmy rozumieć poprzez naszą trudną historię.

Wyobraźmy sobie czasy zaborów. Wyobraźmy sobie okupację hitlerowską. Wyobraźmy sobie czasy PRLu. Wyobraźmy je sobie jednak w przyszłości. W czasach, w których pieniądz elektroniczny całkowicie wyparł gotówkę (to jest trend, do realizacji którego dążą obecnie zarówno banki jaki rządy) ⁷ 7. Zobacz hasło Cashless Society na anglojęzycznej Wikipedii × ⁸ 8. Zobacz anglojęzyczny artykuł o tym dlaczego prezes Bank of America chce społeczeństwa bezgotówkowego × . 

Wyobraźmy sobie zorganizowanie ruchu oporu przeciw okupantom w środowisku, w którym nie ma gotówki. W którym każda transakcja jest rejestrowana i monitorowana przez system wroga. W którym widzi on każdy nasz ruch. Co więcej, jeśli zidentyfikuje nas jako zagrożenie, może w ciągu sekundy pozbawić nas wszystkich aktywów (a my nawet nie mamy przysłowiowego materaca, w którym możemy te środki przed nim schować). Ruch oporu i walka z okupantem byłaby po prostu niemożliwa. Podobnie jak organizowanie się Solidarności, jeśli każdy ekonomiczny ślad jej działalności byłby namierzany przez organy bezpieczeństwa. 

Nie ma wolności w państwie, jeśli obywatele nie mogą przeprowadzać między sobą dowolnych, niejawnych transakcji.

I Bitcoin jest dla nas wentylem tej wolności, w systemie który coraz bardziej dąży do wyeliminowanie gotówki ⁹ 9. Zobacz artykuł o tym, jak zaawansowany jest proces wycofywania gotówki w krajach skandynawskich × .

Bitcoin to globalny system płatności działający 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu

Bitcoin jest zdecentralizowaną siecią otwartą dla każdego. Jest to otwarta sieć, której nie interesuje to kim jesteś, gdzie mieszkasz, czy co władza sądzi na Twój temat. Nie interesuje go też to, który mamy dzień tygodnia, czy to nie jest przypadkiem jakieś święto, albo godzina nocna.

Po prostu działa dla nas całą dobę. Przez 7 dni w tygodniu. Przez 365 dni w roku ¹⁰ 10. Statystyki na temat dostępności (ang. uptime) sieci Bitcoina oraz informacje o jej awariach znajdziesz na Bitcoin Uptime. Zróć uwagę, że ostatnia kilkugodzinna przerwa w działaniu sieci miała miejsce w 2013 roku. × . Pod każdą szerokością geograficzną, z której można połączyć się z internetem.

To sprawia że Bitcoin (oraz inne kryptowaluty) są znakomitą platformą do realizowania płatności międzynarodowych. Jakoże Bitcoin nie wie skąd jesteś, nie potrzebuje komunikować się z lokalnymi systemami bankowymi, to transakcje są tak samo proste, szybkie i tanie, niezależnie czy wysyłasz ją do kolegi w pokoju obok czy do koleżanki na drugiej półkuli. Te niskie koszty, oraz szybki czas realizacji (liczony w minutach a nie w dniach), są szczególnie atrakcyjne właśnie jeśli chodzi o przesyłanie środków za granicę. Do tego odbywa się to bez żadnych formalności.

Chcesz wiedzieć więcej?

Dziękuje Ci za poświęcony na lekturę czas. Mam nadzieję że dowiedziałeś się z artykułu nowych rzeczy. Aby w przyszłości pisać dla Ciebie jeszcze bardziej interesujące Cię treści proszę wypełnij ankietę na temat przeczytanego artykułu (zajmie Ci ona tylko 2-3 minuty, a następnym razem otrzymasz do przeczytania jeszcze lepsze treści). Możesz również podzielić swoimi wrażeniami w komentarzach. Dlaczego kryptowaluty i Bitcoin wzbudziły Twoje zainteresowanie?